 |
| Obruk Nasil Olusur |
Obruk Nedir? Nas?l Olu?ur?
Obruk, yer alt?nda bulunan ve eriyebilen kaya�lar?n (kire�ta??, al�?ta??, tuz gibi) zamanla a??nmas? ve ��z�nmesi sonucu olu?an, yer kabu?unda ��k�nt� ?eklinde meydana gelen karstik bir yer ?eklidir. Obruklar, �aplar? ve derinlikleri a�?s?ndan olduk�a geni? bir yelpazede g�r�lebilir. Birka� metrekarelik k���k �ukurlardan, y�zlerce metre �ap?nda ve onlarca metre derinli?e ula?abilen devasa obruklara kadar �e?itlilik g�sterebilirler.
Obruk Olu?umu:
Obruk olu?umunun temel sebebi, yer alt? sular?n?n karbonik asit olu?turarak eriyebilen kaya�lar? ��zmesidir. Bu s�re� a?amalar halinde ger�ekle?ir:
QuickTip: Skim for bold or italicized words.
- Ya?mur sular?, atmosferdeki karbondioksit ile birle?erek karbonik asit olu?turur.
- Karbonik asit, yer alt? sular?na kar??arak asidik bir ortam olu?turur.
- Asidik yer alt? sular?, kire�ta??, al�?ta?? gibi eriyebilen kaya�lar? ��zmeye ba?lar.
- Zamanla kaya�lar ��z�nerek yer alt?nda bo?luklar olu?ur.
- Bu bo?luklar?n �zerini �rten toprak ve kaya tabakas?, zemin deste?ini kaybederek ��ker.
- Sonucunda, obruk olarak adland?r?lan ��k�nt� meydana gelir.
Obruk Olu?umunu Etkileyen Fakt�rler:
- Kaya� tipi: Eriyebilen kaya�lar?n (kire�ta??, al�?ta??, tuz gibi) bulundu?u b�lgelerde obruk olu?ma riski daha y�ksektir.
- Yer alt? suyu seviyesi: Yer alt? suyu seviyesinin d�?mesi, obruk olu?umunu tetikleyebilir.
- Jeolojik yap?lar: Fay hatlar? ve ma?aralar gibi jeolojik yap?lar obruk olu?umunu kolayla?t?rabilir.
- ?klim: Kurak ve ya???l? iklimler obruk olu?umunu farkl? ?ekillerde etkileyebilir.
Tip: Share this article if you find it helpful.
Obruklar?n Tehlikeleri:
Obruklar, aniden ��kme riski ta??d?klar? i�in tehlikeli olabilirler. �zellikle yerle?im yerlerine yak?n olan obruklar can ve mal g�venli?i a�?s?ndan b�y�k risk olu?turmaktad?r. Obruk olu?umunun �nceden tahmin edilmesi olduk�a zordur. Bu nedenle, obruk riski ta??yan b�lgelerde �nlem al?nmas? ve riskli yap?lar?n tahliye edilmesi �nemlidir.
Tip: Bookmark this post to revisit later.
Obruklar?n �nemi:
 |
Obruklar, jeolojik a�?dan �nemli bir bilimsel ara?t?rma kayna??d?r. Obruklar, yer alt? sular?, kaya�lar?n ��z�nme h?z? ve jeolojik tarih gibi konularda bilgi edinmemizi sa?lar. Ayr?ca, obruklar turistik a�?dan da ilgi �ekici olabilir.
Tip: Pause if your attention drifts.
Obruk �rnekleri:
T�rkiye'de Konya, Karatay ve Bey?ehir gibi obruk olu?umuna elveri?li jeolojik ko?ullara sahip bir�ok b�lge bulunmaktad?r. T�rkiye'deki en b�y�k obruk olarak kabul edilen Karatay G�l� Obru?u 145 metre derinli?e sahiptir. D�nyadaki en b�y�k obruk ise �in'de bulunan Xiaozhai Tiankeng Obru?u'dur ve 662 metre derinli?e sahiptir.
Sonu�:
Obruklar, yer alt? sular?n?n eriyebilen kaya�lar? ��zmesi sonucu olu?an do?al bir olayd?r. Obruk olu?umunu etkileyen bir�ok fakt�r vard?r ve obruklar aniden ��kme riski ta??d?klar? i�in tehlikeli olabilirler. Obruklar, jeolojik a�?dan �nemli bir bilimsel ara?t?rma kayna??d?r ve turistik a�?dan da ilgi �ekici olabilir.
 |
