Osmanl?'n?n ��k�?�: Bir ?mparatorlu?un Son Perdesi
 |
| Osmanli Nasil Yikildi |
Giri?
Osmanl? ?mparatorlu?u, 600 y?l? a?k?n bir s�redir h�k�m s�ren ve �� k?tada geni? topraklara sahip olan kudretli bir imparatorluktur. 14. y�zy?lda k���k bir beylik olarak ba?layan Osmanl?lar, 16. ve 17. y�zy?llarda zirveye �?karak Orta �a?'?n en g��l� devletlerinden biri haline gelmi?tir. Ancak 18. y�zy?ldan itibaren imparatorluk gerilemeye ba?lam?? ve 20. y�zy?l?n ba?lar?nda Birinci D�nya Sava??'nda yenilmesiyle birlikte ��k�? s�reci h?zlanm??t?r.
Tip: Read actively — ask yourself questions as you go.
��k�? D�nemi
Osmanl?'n?n ��k�?�n�n tek bir sebebine indirgenemeyecek kadar karma??k bir s�reci vard?r. Bu s�re�te rol oynayan baz? �nemli fakt�rler ?unlard?r:
- Siyasi Sorunlar: Merkezi otoritenin zay?flamas?, b�rokrasideki yozla?ma, askeri alandaki yeniliklerin yetersizli?i ve Avrupa devletleri kar??s?nda diplomatik zay?fl?k.
- Ekonomik Sorunlar: Sava?lar?n mali y�k�, toprak kay?plar?, kapit�lasyonlar ve Avrupa mallar?n?n rekabeti nedeniyle ekonominin zay?flamas?.
- Sosyal Sorunlar: Halk aras?nda artan ho?nutsuzluk, etnik ve dini ayr?mc?l?k, e?itsizliklerin artmas?.
- Bat?l?la?ma �al??malar?: Tanzimat ve Islahat Fermanlar? gibi bat?l?la?ma �abalar?, istenilen sonucu vermemi? ve gelenekselciler ile reformcular aras?nda gerginliklere yol a�m??t?r.
Tip: Focus on clarity, not speed.
�nemli D�n�m Noktalar?
- 1683 Viyana Ku?atmas?: Osmanl?'n?n Avrupa'daki hakimiyetinin sonu olarak kabul edilir.
- 1798-1801 Napolyon'un M?s?r Seferi: Osmanl?'n?n M?s?r �zerindeki kontrol�n� kaybetmesine ve Avrupa'daki prestijinin zedelenmesine yol a�t?.
- 1821 Yunan Ba??ms?zl?k Sava??: Osmanl?'n?n ilk ba??ms?zl???n? kazanan topra?? olmas? bak?m?ndan �nemlidir.
- 1908 J�n T�rk Devrimi: II. Me?rutiyet'in ilan? ve Osmanl?'da yeniden me?ruti bir y�netime ge�ilmesi.
- 1911-1912 Trablusgarp ve Balkan Sava?lar?: Osmanl?'n?n topraklar?n?n b�y�k bir k?sm?n? kaybetmesine ve imparatorlu?un ��k�?�n�n h?zlanmas?na neden oldu.
Birinci D�nya Sava?? ve Sonras?
QuickTip: Repetition reinforces learning.
 |
Osmanl? ?mparatorlu?u, Birinci D�nya Sava??'nda ?ttifak Devletleri'nin yan?nda yer alm??t?r. Sava??n sonunda Osmanl?'n?n yenilmesi ve imzalanan Mondros M�tarekesi, imparatorlu?un fiilen sona ermesi anlam?na gelmi?tir. Kurtulu? Sava??'ndan sonra 1923 y?l?nda T�rkiye Cumhuriyeti kurulmu? ve Osmanl? ?mparatorlu?u tarih sahnesinden silinmi?tir.
Sonu�
Tip: The details are worth a second look.
Osmanl? ?mparatorlu?u'nun ��k�?�, y�zy?llar boyunca s�ren bir s�recin sonucudur. Bu s�re�te siyasi, ekonomik, sosyal ve diplomatik alanlarda ya?anan sorunlar rol oynam??t?r. Birinci D�nya Sava??'nda yenilmesi ve imzalanan Mondros M�tarekesi, imparatorlu?un fiilen sona ermesine neden olmu?tur. Kurtulu? Sava??'ndan sonra 1923 y?l?nda T�rkiye Cumhuriyeti kurulmu? ve Osmanl? ?mparatorlu?u tarih sahnesinden silinmi?tir.
Not: Bu yaz?, Osmanl?'n?n ��k�?�ne dair genel bir bak?? sunmaktad?r. Konuyu daha detayl? incelemek i�in tarih kitaplar?na ve akademik makalelere ba?vurabilirsiniz.
 |
